انواع شیرآلات قطع و وصل صنعتی

شیرآلات قطع و وصل صنعتی همواره نقش مهمی در تنظیم و هدایت سیالات داخل سیستم های لوله کشی دارند. به همین منظور هرکدام از آنها عملکرد متفاوت و ویژه‌ای را ایفا می‌کند تا عملکرد کلی سیستم دچار مختل نشود. بکارگیری صحیح از این تجهیزات و آشنایی کامل با نحوه عملکرد هر کدام از آنها باعث بالاتر رفتن عمر سیستم لوله کشی و افزایش بهره وری از سیستم می‌شود.

شیرآلات صنعتی به صورت کلی و با توجه به عملکردشان به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:

1. شیرآلات قطع و وصل صنعتی (on/off)
2. تنظیم جریان
3. جلوگیری از برگشت جریان
4. تغییر مسیر جریان
5. شیرآلات مورد استفاده جهت ایمنی
6. شیرهای کنترل و تنظیم کننده های فشار
7. شیرآلات و عبارات کلاسه بندی نشده

شیرآلات قطع و وصل صنعتی (on/off)

همانطور که اشاره شد از جمله عملکردهای شیرآلات صنعتی در قطع و وصل کردن جریان سیالات می‌باشد. این دسته از شیرآلات صنعتی خود به 5 گروه مختلف تقسیم می‌شود. این موارد شامل انواع شیرهای کشویی، شیرهای plug، شیر پروانه‌ای، Line blind valve و Rotary ball valve هستند.

انواع شیرآلات قطع و وصل صنعتی کشویی (gate valve) 

Solid wedge gate valve

شیر فلکه کشویی و یا دروازه ای لغزنده علاوه بر آنکه قادر است جریان را قطع و وصل کند، در سایزهای بزرگتر یا مساوی 6 اینچ می‌تواند جهت جریان را تنظیم نماید. این شیر فلکه برای اکثر سیالات از جمله بخار، آب، روغن، هوا و گاز مناسب است. دارای یک دیسک گوه‌ای صلب یا انعطاف پذیر می‌باشد. 

گوه انعطاف پذیر (flexible wedge) به منظور جلوگیری بر چفت شدن شیرآلات صنعتی به هنگام کاهش دما در سرویس های دما بالا، و به حداقل رساندن گشتاور محرک لازم ایجاد شده است.

Double disc parallel – seat gate valve

این شیر کشویی دارای دو دیسک موازی می‌باشد که در هنگام بسته شدن شیرآلات صنعتی به وسیله یک spreader در محل نشیمنگاه خود فشرده می‌گردد. در دماهای عادی جهت مایعات و گازها به کار می‌رود و برای تنظیم جریان مناسب نیست. برای جلوگیری از ایرادات ناشی از مونتاژ نظیر قفل شدن دیسک ها، نصب آنها معمولا به صورت عمودی بوده و دسته شیر رو به بالا قرار می‌گیرد.

Double disc ( split wedge ) wedge gate valve

دیسک ها به صورت گوه بدون استفاده از spreader روی نشیمنگاهای زاویه دار تعبیه شده‌اند. عملکرد آن نظیر شیر فلکه کشویی دو دیسک با نشیمنگاه های موازی است. با اینحال برای شیرهای کوچک با سرویس های بخار بکار گرفته می‌شود. اغلب، ساختار این نوع شیرآلات طوری است که امکان گردش دیسک و توزیع فرسایش را می‌دهد.

Single seat single disc gate valve

به منظور انتقال خمیر کاغذ و دیگر سوسپانسیون ها و برای گازهای فشار پایین استفاده می‌شود. اگر جریان از طرف نشیمنگاه اعمال گردد، عملکرد مطلوبی نخواهد داشت. اما درصورتی که احتیاج نباشد شیر را سفت نمود، برای تنظیم جریان مناسب است.

Single disc parallel seats gate valve

ورود جریان به این شیرآلات از هر دو طرف قابل انجام می‌باشد. تنش و فشار در قسمت دسته و درپوش این نوع از شیرآلات نسبت به شیرآلات فلکه کشویی از نوع گوه‌ای، کمتر است. از آن عمدتا برای قطع و وصل کردن جریان هیدروکربن های مایع و گاز به کار می‌رود.

Plug gate valve

دارای یک دیسک مخروطی با سطح مقطع دایره‌ای است که بالا و پایین حرکت می‌کند. برای مسدود کردن مسیر عبور کامل جریان مناسب بوده اما تنها در سایزهای کوچک تولید می‌شود.

شیرهای plug

این دسته از شیرها دارای یک دیسک استوانه‌ای یا مخروطی شکل هستند که نسبت به سایر شیرآلات صنعتی، کم حجم بوده و دسته آن قابلیت حرکت دورانی 90 درجه دارد. شیر plug باریک مخروطی در بعضی موارد در موقعیت خود قفل شده و نیاز به گشتاور محرکه زیادی دارد. البته این موضوع تا حدی بوسیله نشیمنگاه با اصطکاک کم (تفلون،غیره) و یا توسط روغنکاری (با این ایراد که سیال دچار آلودگی می‌شود) قابل برطرف است. از این نوع شیر شیرآلات قطع و وصل صنعتی برای سیالاتی مانند آب، روغن، فاضلاب و گازها استفاده می‌شود.

Line blind valve

این یک وسیله برای مسدود کردن جریان می‌باشد. Line blind valve شامل فلنج با یک دیسک از نوع spectacle یا دیسک کورکننده است.

شیرآلات قطع و وصل صنعتی Butterfly valve

شیر پروانه‌ای قابلیت حرکت دورانی با زاویه 90 درجه یا کمتر را دارد. از جمله از مزایای آن می‌توان به کم حجم بودن عدم تله شدن سیال در آن اشاره کرد. این نوع شیرآلات قطع و وصل صنعتی در تمام سایزها موجود بوده و می‌توان آنرا به منظور جلوگیری از خوردگی مقاوم کرد. از آن برای مایعات، پودرها و سیستم های خلا به کار می‌روند. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این نوع شیر آلایت می‌توانید به مطلب شیر پروانه ای مراجعه نمایید.

Rotary ball valve

این نوع شیر آلات قطع و وصل صنعتی دارای آب بندی مطمئنی بوده و همچنین دارای گشتاور محرکه کم، حرکت 90 درجه دورانی دسته است. Rotary ball valve در سایزهای بزرگ حجم کم تولید می‌شود و امکان تعویض تمام قسمت های صدمه دیده در خط در برخی طراحی ها را دارا می‌باشد.

با اینحال این نوع شیرآلات دارای معایب و اشکالاتی نیز می‌باشد. از جمله آن امکان گیر افتادن سیال در بدنه (و در دیسک به هنگام بسته بودن) می‌باشد. همچنین فقط جسم انعطاف پذیری که در پشت نشیمنگاه جای دارد، وظیفه تحمل فرسایش را بر عهده دارد. از آن بیشتر برای خطوط گاز و آب، روغن ها، فاضلاب و گازهای سیستم های خلا استفاده می‌شود.