انواع اتصالات در لوله کشی

به طور کلی سیستم لوله کشی تشکیل شده از لوله و اتصالات آن می‌باشد. برای اینکه به توان لوله هایی که در قسمت های مختلف بنا نصب شده را بهم ارتباط داد و انعطاف سیستم را بیشتر کرد از اتصالات استفاده می‌شود. برای مثال به منظور تغییر جهت لوله از اتصالات زانویی و سه راهی، به منظور تغییر سایز لوله از تبدیل و سه راهی تبدیل، به منظور نصب تجهیزات مختلف به لوله از مهره ماسوره و برای بستن مسیر لوله از کپ و دربند استفاده می‌شود.

به طور کلی اتصالات لوله کشی به دسته بندی های مختلفی تقسیم می‌شوند که شامل زانویی، سه راهی، تبدیل، مهره ماسوره، چهارراه، کپ، بوشن، اتصال قابل پیاده، اولت(ولداولت، ساکولت، تردولت)، زانویی شعاع بلند و فلنج هستند. همچنین در یک دسته بندی دیگر اتصالات را بر اساس نحو اتصال به لوله، به گروه های اتصالات جوش یا butt weld، ساکت ولد یا socket weld، دنده‌ای threaded، فلنجدار flanged، اسپیگات spigot و پلی پروپیلن پیچی Buttress دسته بندی می‌کنند.

زانویی

زانویی پرکاربردترین نوع اتصالات است که در یک سیستم لوله کشی استفاده می‌شود. این اتصال باعث می‌شود جهت لوله را به راحتی بتوان تغییر داد. همانطور که از نام نیز مشخص است زانویی 90 درجه جهت لوله را 90 درجه، و زانویی 45 درجه بین دو لوله وصل شده و جهت آن را 45 درجه تغییر می‌دهد. عموما زانویی ها در دو نوع 90 درجه و 45 درجه تولید می‌شوند، اگرچه به واسطه برشکاری می‌توان آن را در هر زاویه دلخواهی ساخت. همچنین زانویی ها در دو نوع شعاع کوتاه و شعاع بلند تولید می‌شوند.

سه راهی

اتصالات سه راهی به منظور انشعاب گرفتن و استفاده از سیال خط اصلی استفاده می‌شود. سه راهی یک قسمت کوچک لوله می‌باشد که در مرکز آن یک انشعاب 90 درجه وجود دارد. در سیستم لوله کشی دو نوع سه راهی بکارگرفته می‌شود که شامل سه راهی مساوی و سه راه تبدیلی یا نامساوی هستند.

در سه راهی مساوی قطر انشعاب برابر با قطر لوله اصلی یا هدر می‌باشد، اما در سه راهی نامساوی یا راه تبدیلی، قطر انشعاب گرفته شده کوچکتر از قطر خط اصلی است. نوع دیگری از سه راهی وجود دارد که با عنوان سه راهی Wye یا سه راهی جانبی شناخته می‌شود. انشعابات این نوع اتصال دارای زاویه 45 درجه است و به لوله اجازه می‌دهد که با این زاویه به لوله دیگر متصل شود. همچنین سه راهی جانبی، اصطکاک و اغتشاشی که ممکن است مانع از حرکت جریان شود را کاهش می‌دهد.

چهارراه

چهارراه یا اتصال چهارراهه دارای یک ورودی و سه خروجی است؛ این نوع اتصالات معمولا در لوله‌های فرایندی برای انتقال سیال استفاده نمی‌شود. چهاراه فورج شده را بیشتر در سیستم آتش نشانی اسپرینکلر بکار میگیرند.

تبدیل

اتصالات تبدیل می‌تواند سایز لوله را تغییر دهد. به طور کلی تبدیل ها در دو نوع تبدیل هم مرکز یا مخروطی و تبدیل غیر هم مرکز تولید می‌شود. در تبدیل هم مرکز، شکل محور هر دو انتهای تبدیل در یک راستا قرار گرفته‌اند. همچنین این نوع تبدیل محور مرکزی لوله را در یک ارتفاع ثابت نگه می‌دارد. به منظور یکسان بودن ارتفاع محور مرکزی لوله بزرگ و لوله کوچک، از این نوع تبدیل استفاده می‌شود.

در تبدیل غیر هم مرکز، محور دو انتهای تبدیل در ارتفاعی متفاوتی قرار گرفته‌اند. در این نوع تبدیل، ارتفاع پایین لوله (B.O.P) در یک سطح نگه داشته می‌شود. هنگامی که یکی از سطوح لوله باید در یک ارتفاع ثابتی نگه داشته شود، از تبدیل غیر هم مرکز استفاده می‌شود.

کپ

اتصالات کپ در کور کردن سیستم لوله کشی کاربرد دارد و به نوعی انتها لوله را در بر می‌گیرد. همچنین گاهی اوقات به منظور ایجاد خط انتظار و ادامه لوله کشی در آینده از کپ استفاده می‌شود.

اتصالات مهره ماسوره ای

برای سیستم های لوله کشی سایز کوچک با فشار پایین که در آن باز و بسته کردن لوله و تجهیزات بیشتر از حد معمول است، استفاده می‌شود. این نوع اتصالات می‌توانند دارای یکسر دنده‌ای یا ساکت ولد باشند. مهره ماسوره‌ای از یک قسمت نری، مادگی و یک مهره واسط تشکیل شده است.

بوشن

بوشن به منظور کوپل کردن دو لوله استفاده می‌شود و شامل بوشن کوپلینگ کامل، نیم بوشن و بوشن تبدیل است. بوشن کوپلینگ کامل در اتصال لوله هایی که دارای قطر کوچکی می‌باشند، کاربرد دارد. انتهای بوشن می‌تواند به صورت دنده‌ای یا ساکت ولد باشد. نیم بوشن نیز برای لوله های که دارای سایز کوچک هستند، استفاده شده و تنها یک طرف آن به صورت دنده‌ای و یا ساکت ولد است. بوشن تبدیل در اتصال لوله های سایز متفاوت کاربرد دارد.

سر دنده

سردنده قسمتی از لوله می‌باشد که یک یا دو سر آن رزوه‌دار شده است. این نوع اتصالات برای اتصال لوله ها و شیرآلات بکار گرفته می‌شود.

اتصالات فشار قوی دنده‌ای و اتصالات فشار قوی ساکت ولد

اتصالات فشار قوی دنده‌ای و اتصالات فشار قوی ساکت ولد، اتصالاتی می‌باشند که با روش فورجینگ تولید شده و بر اساس کلاس فشار و دمای آنها تقسیم می‌شوند. این اتصالات از سایز 1.8 اینچ تا 4 اینچ ساخته می‌شوند. اتصالات فشار قوی دنده‌ای و اتصالات فشار قوی ساکت ولد در 3 دسته تقسیم بندی می‌شوند که شامل:

• کلاس 2000: برای اتصالات دنده‌ای موجود است.
• کلاس 3000 و 6000: برای هر دو اتصالات فشار قوی دنده‌ای و ساکت ولد موجود است.
• کلاس 9000: برای اتصالات ساکت ولد موجود است.