فلنج از جمله اجزای سیستم لوله کشی میباشد که دارای سطح صافی بوده و در اتصال لوله ها به یکدیگر و یا اتصال آنها به تجهیزات دیگر نقش دارد. به طوری که قادر به اتصال لوله های با جنس متفاوت به یکدیگر است. بدین صورت که بصورت عمود بر راستای لوله قرار میگیرند سپس دو فلنج در کنار یکدیگر با استفاده از پیچ و مهره، واشر و گسکت یک اتصال کامل ایجاد مینمایند.
این اجزا دارای مکانیزم سادهای بوده و از آن میتوان در سیستم های با فشار بالا استفاده کرد. برندهای مختلفی در دنیا با کیفیت های گوناگونی به تولید آنها میپردازند.
فلنج ها قابل برآوردن نیازهای ما برای کاربردهایی نظیر انتقال سیالات با دمای بالا و مقاوم در برابر خوردگی هستند. این جزء به راحتی از سیستم لوله کشی جدا میشوند و از آن میتوان در سیستم هایی که نیاز به برچیده شدن هستند، استفاده نمود. درواقع میتوان گفت از انواع اتصالات موقتی محسوب میشوند.
در انتخاب فلنج علاوه براینکه باید به نوع اتصالات آن دقت کرد باید به نوع، آلیاژ بکار رفته، خواص فیزیکی و کاربرد آنها نیز توجه نمود.
به طور کلی فلنج ها به سه طریق جوشکاری، دندهای و یا لحیم کاری به لوله ها اتصال مییابند. هر کدام از این راه ها به شرح زیر هستند:
جوشکاری: اکثر فلنج هایی که تولید میشوند، به گونهای طراحی شده که با جوشکاری به لوله متصل شوند. جوشکاری میان آنها باعث ایجاد اتصالی موثر و قوی در برابر دما و فشارهای بالا میگردد. بدین شرح که ابتدا قسمتی از این جزء و لوله ذوب شده سپس با استفاده از یک فلز پر کننده (الکترود) اتصال ایجاد میشود.
لحیم کاری: این روش اتصال در جایی بکار گرفته میشود که جنس لوله و فلنج کاملا متفاوت بوده و با استفاده از یک فلز مذاب پرکننده آنها را به هم متصل میکند.
دندهای: این نوع اتصال همانند پیچ و مهره میباشد. بدین صورت که در اتصال فلنج های دندهای به لوله های با آرایش انتهایی دندهای بکار گرفته میشود.
در انتخاب فلنج مهمترین نکتهای که وجود دارد این است که باید با لوله و تجهیزاتی که به آن متصل میشود همخوانی داشته باشد. ابعاد و شکل این اجزا تعیین کننده این مطابقت است. فاکتورهایی که ابعاد آنرا مشخص میکنند شامل:
فلنج دارای انواع مختلفی میباشد. از جمله آنها میتوان به فلنج کور، لپ جوینت، اسلیپون، ساکت ولد، دنده ای و جوشی گلودار اشاره نمود. در ادامه به بررسی هر کدام از آنها میپردازیم:
فلنج کور همانند یک صفحه فلزی گرد است که در انتهای یک لوله، شیر و سایر تجهیزات بسته شده و مسیر جریان را قطع میکند. همچنین قابلیت دسترسی آسان را به خط لوله میدهد و دارای آببندی مناسبی میباشد. قابل استفاده در تست فشار خط لوله است به همین منظور در کلاس های فشاری بزرگتری نسبت به سایر فلنج ها ساخته میشود.
فلنج های لپ جوینت میتوانند به دور لوله چرخیده و برای تنظیم راستای پیچ و مهره ها کار را راحت نمایند. به بیان دیگر حتی پس از جوشکاری نیز میتوان برای تنظیم راستای قرارگیری سوراخ های فلنج اقدام نمود. بخاطر همین ویژگی، لپ جوینت معمولا در سیستم هایی بکار گرفته میشوند که نیاز به باز و بسته کردن زیادی دارند. سطح قابلیت فشاری آن پایین بوده اما از کلاس فشاری اسلیپون (نوع بعدی) بیشتر است.
فلنج اسلیپون به گونه ای طراحی شده که میتواند در راستای لوله بلغزد و در محل پروژه جوشکاری شود. اسلیپون اتصالی آسان، کم هزینه و ایده آلی را برای فشارهای کم ایجاد مینمایند.
فلنج ساکت ولد برای سایزهای کوچک و فشارهای بالا مناسب است. اتصال آن به لوله همانند اسلیپون است. اما به دلیل وجود سوکت درون آن هیچگونه تغییر سایزی در مسیر سیال بوجود نمیآورد. در نتیجه افت فشار کمتری را نیز خواهد داشت. به دلیل جوش داخلی، ساکت ولد به میزان 50 درصد مقاومت خستگی بیشتری از نوع قبلی دارند.
فلنج های دنده ای قادر به اتصال به لوله بدون جوشکاری هستند. این نوع، رزوه دار شده و از طریق یک نوار آببندی به لوله های با انتهای دندهای متصل میشود. دندهای ها مناسب برای سایزهای کوچک و فشارهای پایین هستند. برای بکارگیری از آنها باید بصورتی طراحی شوند که قادر به تحمل بارها و گشتاورهای بالا باشند.
فلنج های جوشی گلودار در کاربردهای با فشار بالا بکار گرفته میشوند. هاب چسبیده به آن تنش ها را به لوله منتقل کرده و باعث افزایش مقاومتش میشود.