انواع شیر فلکه کشویی

شیر فلکه کشویی از جمله اتصالات بسیار پرکاربرد در سیستم لوله کشی و پاپینگ می‌باشد. این نوع شیرآلات به دلیل علکرد خاصی که دارد در انواع پروژه های تاسیساتی و صنعتی بسیار بکار گرفته می‌شود. وظیفه این شیر فلکه در قطع و وصل کردن یا عبور و عدم عبور سیالات می‌باشد. بر اساس عملکردی که دارد به آن شیر دروازه‌ای، شیرآلات ON/OFF و شیر قطع و وصل نیز گفته می‌شود.

در ادامه به بررسی ساختمان و انواع آلیاژی که در ساخت این شیر فلکه بکار می‌روند، می‌پردازیم:

ساختمان شیر فلکه کشویی

شیر فلکه کشویی مانند هر نوع اتصالات قطع و وصل دیگری، دارای ساختمان و اجزایی می‌باشد که باعث بوجود آمدن آن شده‌اند. اصلی ترین بخش های شیر کشویی به شرح زیر می‌باشند:

1.‌ دستگیره:

این بخش از شیر در بالاترین قسمت آن قرار دارد و با عنوان hand wheel شناخته می‌شود. دستگیره، وظیفۀ فرستادن فرمان به سایر بخش های شیر فلکه جهت باز و بسته کردن شیر دارد. بر این اساس اپراتور با این قسمت می‌تواند شیر را باز و یا ببندد. این بخش براساس تکنولوژی که در ساخت آن بکار گرفته شده دارای انواع مختلفی می‌باشد که از جمله میتوان به شکل دستی، گیربکسی، برقی پنوماتیکی باشد.

2. ساقه:

به این بخش از شیر کشویی، Stem نیز گفته می‌شود. ساقه شیر فلکه به صورت یک میله است که از یک سمت به دستگیره و از سمت دیگر به دیسک متصل می‌شود. این بخش وظیفه انتقال فرمانِ دستگیره برای باز و بسته شدن به دیسک را دارد.

3. بانت:

قسمت فوقانی بدنه شیر کشویی، bonnet نام دارد. این قسمت در فرایند تعمیرات شیر فلکه کشویی دخیل است. بدین شرح که برای تعمیرات بخش های داخلی شیر فلکه کشویی، می‌توان این قسمت را که به وسیله پیچ ومهره به بدنه اصلی متصل است را باز نمود و برای تعمیرات اقدام کرد.

4. بدنه:

قسمت اصلی ظاهری شیر را body یا بدنه می‌گویند.

5. دیسک:

این بخش وظیفه اصلی قطع و وصل کردن جریان سیال را دارد. به طوری که با حرکت خطی خود به سمت بالا و یا پایین می‌تواند مانع عبور سیال و یا اینکه اجازه عبور را به سیال بدهد.

6. سیت:

seat جهت مهار آب بندی شیر فلکه مورد استفاده قرار میگیرد که می‌تواند از جنس های متفاوتی از جمله EPDM و NBR باشد. علاوه بر آن سیت می‌تواند از آلیاژ فلز باشد که با توجه به نوع سیال و میزان خوردگی آن انتخاب می‌شود.

انواع آلیاژ

همانطور که گفته شد، شیر فلکه کشویی کاربرد فراوانی در تاسیسات و صنایع مختلف دارد. اما باتوجه به آنکه سیالات صنایع مختلف با یکدیگر متفاوت است و هرکدام ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاصی دارند، نمیتوان گفت شیر فلکه‌ای که برای تمامی آنها استفاده می‌شود، از یک نوغ متریال ساخته شده است.

درواقع شیر کشویی قابل تولید در انواع آلیاژهای مختلف است. مواردی نظیر پروژه، میزان دما، میزان فشار سیال، نوع سیال و میزان خورندگی آن عواملی هستند که در انتخاب نوع آلیاژ شیر فلکه تاثیر گذار می‌باشند. از جمله انواع آلیاژ این اتصال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

آلیاژ برنجی:

آلیاژ برنج و برنز از جمله آلیاژهای بسیار پرکاربرد در صنایع لوله و اتصالات می‌باشد. از این آلیاژ برای شیر فلکه کشویی در آبرسانی ساختمان ها که دارای فشار و دمای بالایی نیستند، استفاده می‌شود. نوع اتصال شیرآلات برنجی و برنزی به صورت رزوه‌ای بوده و اغلب به صورت توپیچ هستند. همچنین بیشتر شیرآلات این نوع آلیاژ در سایزهای پایین و عموماً تا سایز 4 اینچ کاربرد دارند.

آلیاژ چدنی:

از شیر کشویی با آلیاژ چدن برای سیستم های موتورخانه تاسیسات و بخش یوتیلیتی پروژه های صنعتی بکار گرفته می‌شود. نوع اتصال شیرآلات چدنی به صورت فلنجدار بوده که با وجود دو عدد فلنج می‌توان شیر کشویی را در مسیر لوله کشی قرار داد. بر خلاف نوع آلیاژ برنجی، شیر چدنی سایزهای متفاوتی دارد که اغلب از سایز 2 اینچ الی 16 اینچ در بازار موجود است.

آلیاژ فولادی:

این آلیاژ از دیگر آلیاژهای پرکاربرد و بسیار مهم در صنعت میباشد. از شیرآلات فولادی اغلب برای پروژه های صنعتی و هنگامی میزان دما و فشار سیال بسیار بالا باشد، استفاده می‌شود. همچنین از آن برای قطع و وصل جریان سیالاتی از قبیل بخار، نفت و پتروشیمی نیز استفاده نمود. شیرآلات فولادی به دو صورت ریخته گری با استاندارد ASTM A216 و فورج با استاندارد ASTM A105 تولید میشود.

آلیاژ استنلس استیل:

از آلیاژ استنلس استیل برای پروژه هایی بکار گرفته می‌شود که میزان خوردگی موضعی بالایی داشته و یا اینکه برای پروژه هایی نظیر داروسازی، صنایع غذایی و مواد بهداشتی استفاده می‌شود. آلیاژ استنلس استیل در دو گرید رایج 304 و 316 موجود می‌باشد که دارای تفاوت هایی از نظر میزان مقاومت در برابر خوردگی می‌باشد.